Herziene EVOA

Informatieblad | 24-05-2024

De Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen (EVOA) is op 20 mei 2024 herzien. De herziene wet vervangt stapsgewijs de EVOA uit 2006. Deze stappen en de speerpunten van de herziene EVOA worden hier toegelicht.

De Europese Verordening Overbrenging Afvalstoffen (EVOA) is op 20 mei 2024 vervangen (zie Verordening (EU) 2024/1157). De herziene wet vervangt de EVOA uit 2006.

Op basis van overgangsrecht verandert er echter weinig tot medio 2026. De bepalingen van de EVOA worden namelijk stap voor stap vervangen. Er zijn 2 onderwerpen die wel direct van toepassing zijn. Zie de Tijdlijn herziene EVOA hieronder voor een toelichting.

Tijdlijn herziene EVOA

Welke onderwerpen gaan wanneer in
1. Direct van toepassing
  1. Duidelijke afbakening tussen de EVOA en de sloopschepenverordening
    De nieuwe EVOA is niet van toepassing op schepen die vallen onder de reikwijdte van de Verordening Scheepsrecycling (1257/2013). Uitzondering hierop: schepen met een EU-vlag, die binnen een gebied zijn dat onder de rechtsmacht van een lidstaat valt én wanneer deze schepen aan te merken zijn als gevaarlijke afvalstoffen en worden uitgevoerd naar niet-OESO landen, Antarctica of landen en gebieden overzee. In dat geval vallen de schepen onder het uitvoerverbod van artikel 39 van de EVOA. Dit geldt ook wanneer de bevoegde autoriteit van verzending redenen heeft om aan te nemen dat de schepen in het land van bestemming niet milieuhygiënisch verantwoord worden verwerkt.
  2. Bilaterale overeenkomsten vervallen
    Alle eventuele bilaterale overeenkomsten die lidstaten hebben, vervallen. Deze kunnen lidstaten wel (opnieuw) aanvragen.
2. 2 jaar na ingang nieuwe EVOA
  Op 21 mei 2026 worden de meeste bepalingen van de herziene EVOA van toepassing:
  - Kennisgevingen en de transportmeldingen moeten via het nieuwe digitale systeem ingediend worden.
  - Ook de transporten van niet-kennisgevingsplichtige afvalstoffen moeten gemeld worden via het digitale systeem.
3. 3 jaar na ingang nieuwe EVOA
  
  Vanaf 21 mei 2027 geldt:
  
  Bij het buiten de EU brengen van afval moeten bedrijven ervoor zorgen dat het afval milieu hygiënisch verantwoord is verwerkt. Dit moet worden aangetoond middels een onafhankelijke audit welke bij de EU is opgenomen in een register.
  
  De huidige derde landenverordening 1418/2007 vervalt. Vanaf deze datum is export naar niet-OESO landen alleen toegestaan als het importerende land is opgenomen in de 'Lijst van landen waarnaar de uitvoer van niet-gevaarlijke afvalstoffen uit de Unie voor nuttige toepassing is toegestaan'.
  
  Na 3 jaar moeten alle overbrengingen zijn voltooid die met kennisgevingen zijn ingediend onder EVOA 1013/2006. Dat betekent dat alle verklaringen van verwerking moeten zijn ingediend, zodat deze dossiers worden afgesloten en bankgaranties worden geretourneerd.
  
  Voor overbrengingen die naar een verwerker met de status ‘vooraf goedgekeurde inrichting (VGI)’ zijn overgebracht, geldt een langere termijn. Op 21 mei 2029 moeten de overbrengingen zijn voltooid en vervallen de VGI statussen die zijn verleend onder EVOA 1013/2006. Voor die tijd kunnen bedrijven een nieuwe aanvraag indienen volgens de herziene EVOA.

Belangrijke speerpunten nieuwe EVOA

De nieuwe EVOA heeft de volgende 3 speerpunten:

Afval dat de EU verlaat wordt milieuhygiënisch verantwoord verwerkt

Vanaf 21 mei 2027 (3 jaar na inwerkingtreding van de herziene EVOA), moeten alle EU-bedrijven die afval buiten de EU exporteren ervoor zorgen dat de verwerkers die hun afval ontvangen, zijn onderworpen aan een onafhankelijke audit. Uit deze audit moet blijken dat zij dit afval op een milieuverantwoorde manier beheren. Informatie over die audit moet aan de Europese Commissie worden aangeleverd. De Europese Commissie houdt hiervan een openbaar register bij.

Voor afval naar niet-OESO-landen komen extra maatregelen om milieu- en volksgezondheidsproblemen te voorkomen in die derde landen. De export van afval naar niet-OESO-landen is alleen toestaan als deze landen de Europese Commissie laten weten dat zij bereid zijn het afval te importeren en de mogelijkheid hebben om hun eigen afval en het geïmporteerde afval op een duurzame manier te beheren. De Europese Commissie toetst de aangeleverde gegevens en houdt een lijst bij van toegestane bestemmingslanden. Onderdeel is dat een lijst van vergunde verwerkers in die landen beschikbaar moet zijn. Dit staat los van de eerder genoemde verplichte audit die verwerkers van EU afval in die derde landen moeten doorlopen om te borgen dat verwerking op een milieuverantwoorde manier plaatsvindt.

Voor export van kunststofafval gelden straks extra regels. Voor kunststofafval dat valt onder de code B3011 geldt vanaf 21 mei 2026 een kennisgevingsplicht voor alle uitvoer uit de EU. Vanaf 21 november 2026 wordt geen export van kunststofafval meer toegestaan naar niet-OESO-landen. Wel kan vanaf 21 mei 2029 export weer toegestaan worden als het bestemmingsland hiervoor een verzoek indient bij de Europese Commissie. Het land moet dan wel aan bepaalde voorwaarden voldoen.

De Europese Commissie gaat zelf ook toezicht houden op de afvalexporten naar OESO-landen en actie ondernemen als dergelijke exporten milieuproblemen veroorzaken in het land van bestemming.

Potentieel van de EU-afvalmarkt ontsluiten om circulaire economie te stimuleren

De overbrenging van afval voor recycling en hergebruik tussen de lidstaten is van cruciaal belang voor de overgang naar een circulaire economie en de voorzieningszekerheid van grondstoffen binnen de EU. Met de herziening wordt de huidige kennisgevingsprocedure voor het vervoer van afval gestroomlijnd en digitaal gemaakt. Ook heeft de herziening een versnelde procedure voor overbrengingen naar vooraf goedgekeurde verwerkers (VGI). Dit moet het makkelijker maken om in de hele EU tot een circulaire economie te komen, zonder dat het noodzakelijke niveau van toezicht voor dergelijke transporten wordt verlaagd.

Verder kunnen initiatieven om tot een hoger niveau van nuttige toepassing te komen beter worden beschermd. Daarvoor zijn mogelijkheden uitgebreid om bezwaar te maken bij uitvoer voor nuttige toepassing. Zo kan bijvoorbeeld de export naar een verwerking die lager op de afvalhiërarchie staat, worden tegengehouden. Ook een ongewenste verwerkingswijze van het residu kan reden zijn om de voorgenomen uitvoer tegen te houden. Tot slot zal de kennisgever bij een voorgenomen overbrenging voor verwijdering moeten aantonen dat een nuttige toepassing niet haalbaar is.

Illegale afvalhandel aanpakken

De illegale afvalhandel is een van de ernstigste milieumisdrijven. Het schaadt niet alleen het milieu maar ook aan legitieme bedrijven vanwege het oneerlijke speelveld.

Om intensiever toezicht te houden op de afvalhandel, zullen de EU-lidstaten nauwer gaan samenwerken. En zullen er meer afschrikkende sancties worden genomen tegen criminelen die betrokken zijn bij de illegale afvalhandel. De Europese Commissie zal ter plaatse kunnen optreden om onderzoeken door de lidstaten naar internationale afvalcriminaliteit te ondersteunen. Dit gebeurt met ondersteuning van het EU-fraudebestrijdingsbureau (OLAF). Naast het de bestaande correspondenten groep wordt een EU-handhavingsgroep opgericht om de samenwerking en coördinatie te vergroten. Deze bestaat uit milieu-, douane-, politie- en andere relevante nationale inspectie-autoriteiten.

Om beter zicht te krijgen op overbrengingen van al het afval, dus niet alleen kennisgevingsplichtig afval, moeten transporten van niet-kennisgevingsplichtige afvalstoffen bestemd voor nuttige toepassing ook digitaal gemeld worden en opgenomen worden in het centrale systeem van de Europese Commissie.