Betere bescherming waterkwaliteit is noodzakelijk
De waterkwaliteit in Nederland staat sterk onder druk. Ons grond- en oppervlaktewater bevat teveel meststoffen, bestrijdingsmiddelen, PFAS, medicijnresten, microplastics en andere schadelijke stoffen. De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) benadrukt in haar signaalrapport ‘Betere bescherming waterkwaliteit is noodzakelijk’ dat het stelsel van vergunningverlening, toezicht en handhaving moet worden verbeterd. Daarnaast moet de regelgeving meer gericht zijn op het beschermen van de waterkwaliteit. Deze maatregelen zijn essentieel om de uitdagingen rondom de waterkwaliteit aan te pakken.
Regelmatig eten van zelf gevangen vis wordt inmiddels afgeraden en zwemmen in open water kan leiden tot gezondheidsrisico’s. Waterschappen en drinkwaterbedrijven krijgen daarnaast te maken met substantiële extra kosten bij het zuiveren van afvalwater en de bereiding van drinkwater. Zonder betere regulering en beter toezicht op de emissies van schadelijke stoffen, treedt blijvende schade op voor mens, dier en milieu. Dat is nu al het geval bij sommige gevaarlijke stoffen, zoals PFAS.
Betere bescherming
Mattheus Wassenaar, inspecteur-generaal van de ILT:
De ILT heeft als toezichthouder een signalerende rol voor de veiligheid van de leefomgeving. Wij brengen dit signaalrapport onder de aandacht omdat de slechte waterkwaliteit een groot probleem is voor onze samenleving. Het is essentieel om grip te krijgen op de uitstoot van schadelijke stoffen in het milieu. Probleem is dat het water niet praat. Daarom moeten wíj het water een stem geven. Betere bescherming van schoon en veilig grond- en oppervlaktewater is essentieel.
Economische schade
Nederland dreigt bovendien niet te voldoen aan de Europese Kaderrichtlijn Water. In dat geval kan op bepaalde locaties stilstand ontstaan in onder andere woningbouw en infrastructuur, met als gevolg grote economische schade.
Instrumenten
"De primaire verantwoordelijkheid ligt bij de producenten en gebruikers van de schadelijke stoffen", vervolgt Wassenaar. "Het is belangrijk dat alle partijen hun verantwoordelijkheid nemen en concrete stappen zetten om de schadelijke stoffen voor mens, dier en milieu drastisch te verminderen. We moeten daarbij ook kritisch kijken naar de rol van vergunningverlening, toezicht en handhaving. Hoe kunnen we deze versterken? Welke bindende afspraken moeten we hierover maken? Dit vraagt om goede afstemming, versterking van wetgeving, effectieve (juridische) instrumenten en voldoende capaciteit en expertise bij álle toezichthouders. Hier heeft de ILT als toezichthouder zelf ook een rol. Wij gaan graag in gesprek met de betrokken partijen om te begrijpen waar zij tegenaan lopen en hoe de ILT kan helpen bij het verbeteren en beschermen van onze waterkwaliteit."
PFAS
PFAS is één van de probleemstoffen in ons water. In het rapport ‘Poly- en perfluoralkylstoffen (PFAS) in Rijn-, Maas- en drinkwater’ heeft de Universiteit Utrecht in opdracht van de ILT onderzoek gedaan naar PFAS-gehaltes in de Maas en de Rijn. Van dit rivierwater wordt drinkwater gemaakt. De drinkwaterbedrijven leveren grote inspanningen om drinkwater te zuiveren van probleemstoffen, maar de huidige drinkwaterzuivering is niet effectief genoeg om PFAS voldoende te verwijderen om onder de strenge advieswaarde van het RIVM te komen. De hoeveelheid PFAS in dit rivierwater is 4 tot 7 keer hoger dan de advieswaarde van het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) voor drinkwater. Dit rivierwater mag volgens de wettelijke norm worden benut voor drinkwaterbereiding.
Het onderzoek toont aan dat er extra maatregelen onvermijdelijk zijn om de gezondheidsrisico’s te verminderen en de volksgezondheid beter te beschermen. Via de Rijn en Maas worden grote hoeveelheden PFAS aangevoerd. Meer zuivering en een (inter)nationale bronaanpak zijn cruciaal.