“We zijn onder de indruk van de goede maatregelen die bedrijven nemen nadat wij langs geweest zijn.”
Verhalen
Elke vrachtwagen die deelneemt aan het verkeer moet voldoen aan wettelijke eisen als het gaat om gewicht. Overschrijdt een voertuig deze wettelijke eisen? Dan is er sprake van overbelading. Overbelading kan leiden tot veel schade. Door slim gebruik te maken van data uit verschillende bronnen, houdt de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) op een nieuwe manier toezicht op de beladingsnormen. Dit resulteert in een grotere pakkans. Paul Tempelaars is projectleider Overbelading. Willem van Dijk is inspecteur Goederenvervoer Weg. Zij vertellen vanuit hun eigen expertise over het toezicht op overbelading.
INSPECTEUR ROEPT: Stop!
OPGEWEKTE MUZIEK
BEELD: Inspecteur goederenvervoer weg Pieter Koster zit bij de snelweg in een busje van Inspectie Leefomgeving en Transport met meetapparatuur.
PIETER KOSTER: Ik ben op dit moment aan het controleren op overbelading. Iets verder terug zit een meetlus. Die meet de aslasten van de vrachtwagens. En als ik de aslasten van de vrachtwagens weet, weet ik ook het totaalgewicht. En op het moment dat dat dan te hoog is, zowel de aslast als het totaalgewicht, neem ik ze mee voor nacontrole. Wij als ILT controleren op overbelading. Dat heeft te maken met de schade aan het wegdek. Te zware vrachtwagens veroorzaken spoorvorming. En daarmee komt ook de verkeersveiligheid in het geding.
OPGEWEKTE MUZIEK
BEELD: Het ILT-busje rijdt op de snelweg en geeft waarschuwingssignalen. Een vrachtwagen rijdt de naweeglocatie op.
PIETER KOSTER: We zijn hier aangekomen op een naweeglocatie van de weeglus verder op de snelweg. Hier wordt iedere as apart gewogen. Als iedere as apart gewogen is, dan weten we ook het totaalgewicht. Aan de hand daarvan kunnen wij weer beoordelen of een auto zowel op aslast overbeladen is of op het totaalgewicht.
BEELD: Een inspecteur geeft een vrachtwagenchauffeur instructies op de naweeglocatie. De chauffeur moet zijn linkerachterband op de aslastweegschaal plaatsen.
INSPECTEUR: Oké, next one, this one.
MOTORGELUIDEN EN PIEPENDE REMMEN
INSPECTEUR: Stop!
PIETER KOSTER: Als een vrachtwagen te zwaar beladen is riskeert de onderneming een boete. Als een vrachtwagen echt fors te zwaar beladen is dan moet hij meestal afladen. Dus dan wordt er een maatregel opgelegd. En het kan een deelse aflading zijn, maar ook een totaalaflading zijn.
OPGEWEKTE MUZIEK
BEELD: De vrachtwagenchauffeur rijdt vrolijk zwaaiend weer weg.
BEELDTEKST: Meer weten? www.ilent.nl Een productie van het RIVM copyright 2021 Inspectie Leefomgeving en Transport
Volgens Willem kan overbelading meerdere oorzaken hebben. “Soms is er sprake van onderschatting en onwetendheid bij de vervoerder. Ook kan het gebeuren dat er een probleem is met het veersysteem van het voertuig. Maar bedrijven maken zich ook opzettelijk schuldig aan overbelading. Want meer vracht meenemen dan wettelijk is toegestaan, betekent meer winst voor minder ritten. Hierdoor kunnen zij hun diensten goedkoper aanbieden dan de concurrent.”
Economische schade
Willem vertelt dat overbelading naast oneerlijke concurrentie nog meer schade oplevert. “Er kan schade ontstaan aan het wegdek. Bijvoorbeeld slijtage, spoorvorming, ribbels in het asfalt. Maar ook bruggen en viaducten, vooral oudere, hebben te lijden onder te zware vrachtwagens. Neem bijvoorbeeld de Merwedebrug ter hoogte van Gorinchem. Deze is in de tweede helft van 2016 afgesloten geweest voor vrachtverkeer vanwege schade als gevolg van extreme belasting.
Daarnaast is overbelading gevaarlijk voor overige weggebruikers: “De remweg wordt langer, het voertuig is instabieler, de constructie van het voertuig kan overmatig belast worden. Als een overbeladen vrachtwagen kantelt, leidt dat tot files en kosten van opruimacties door hulpdiensten.”
Voertuigen selecteren
Willem: “Als inspecteurs van de ILT controleren wij regelmatig op doorgaande wegen voertuigen die ogenschijnlijk te zwaar beladen zijn. Ervaren inspecteurs kunnen op zicht overbeladen vrachtwagens herkennen. Daarnaast zijn op de meeste doorgaande snelwegen in Nederland weeglussen aangebracht. Deze wegen het gewicht en de belasting van passerende voertuigen. Van elke vrachtwagen die te zwaar is, komen de gegevens in een database. Langs de weg kan de inspecteur inloggen op het systeem en real-time meekijken. Bij het vermoeden van overbelading nemen wij een vrachtwagen mee naar een van onze weeglocaties langs de snelweg. Daar hebben wij geijkte weegschalen liggen die van elke as aantonen wat het feitelijke gewicht is. ”
Maatschappelijk effect als uitgangspunt
Als projectleider is Paul verantwoordelijk voor het verder ontwikkelen van het toezicht op overbelading. “Ik richt me daarbij op verandering van het gedrag. En het beter gebruikmaken van data uit de weeglussen in de snelwegen en weegbruggen van bedrijven waar vracht wordt geladen of gelost. Dat helpt ons om meer te focussen op overtredende bedrijven. Zo kunnen wij goedwillende partijen met rust laten; we hoeven hun bedrijven niet te bezoeken. Dat is zowel voor ondernemers als de inspectie efficiënter.
Tijdens bedrijfsbezoeken laten we transporteurs inzien op welke manier zij verkeerd bezig zijn en geven wij hen handvatten om het beter te doen. Gelukkig signaleren we na zulke gesprekken vaak al een positieve gedragsverandering. Waar nodig kunnen we natuurlijk altijd nog een boete opleggen. Toch is onze ervaring is dat we niet strenger hoeven te handhaven om het gewenste gedrag te bereiken.”
Onder de indruk
Paul geeft een voorbeeld: “In 2019 stuurden we een transportbedrijf een brief waarin we een bedrijfsbezoek aankondigden. We gaven het bedrijf ruimte om ervoor te zorgen dat zij de beladingsnormen beter gingen naleven. Onlangs - met vertraging door corona - zijn we daar geweest. We waren onder de indruk van de maatregelen die het bedrijf had genomen; alle nieuwe vrachtwagens zijn voorzien van aslastmeters, er is een duidelijke instructie voor bestaande en nieuwe chauffeurs en het belangrijkste: het bedrijf betaalt hun chauffeurs niet meer per klus maar per uur. Overbeladen rijden, biedt zo voor hen geen voordeel meer”.
Paul bezoekt niet alleen transportbedrijven, maar ook grote opdrachtgevers in de bouw. “Samen kijken we naar welke afspraken de opdrachtgever kan maken met de opdrachtnemers die zware bouwmaterialen vervoeren, om overbelading te voorkomen.”
Automatisch boetes versturen
Het is nog even toekomstmuziek, maar de ILT werkt ook aan een systeem waar de inspecteur niet meer aan te pas komt. “Onze ambitie is om vanuit de ‘hits’ uit de weeglussen, direct boetes te kunnen versturen. Daarmee kunnen we de pakkans natuurlijk aanzienlijk verhogen. En daarmee de schade en de gevaren van overbelading flink terugdringen. “