Circulaire economie en de R-ladder
De R-ladder maakt inzichtelijk hoe we anders met grondstoffen om kunnen gaan en onze economie circulair kunnen maken. Het begint met alleen gebruiken wat je écht nodig hebt. Afzien van een product is de ultieme manier om grondstoffen te besparen. Ongebruikt (of na eenmalig gebruik) afdanken, is juist het toppunt van verspilling. Daar tussenin zitten verschillende fasen van gezamenlijk gebruik, hergebruik en recycling. Over het algemeen geldt: hoe hoger op de ladder, des te beter voor het milieu.
Uitleg van de nummers in de afbeelding
R1: Refuse en rethink (afwijzen en heroverwegen)
- Zie af van producten of materialen die u eigenlijk niet nodig hebt of die vervuilend zijn. Maak een product overbodig door van zijn functie af te zien, of die met een radicaal ander product te leveren. - Heroverweeg door bijvoorbeeld meer gerecycled materiaal in nieuwe producten te gebruiken. - Intensiveer productgebruik, bijvoorbeeld door producten via platformen te delen of multifunctionele producten. - Koop iets tweedehands in plaats van iets nieuws aan te schaffen.
R2: Reduce (verminderen)
Benut grondstoffen efficiënter door minder grondstoffen te gebruiken tijdens de productie en het gebruik van producten. Bijvoorbeeld door producten lichter te maken en door primaire grondstoffen te verminderen door meer gerycycled materiaal toe te passen.
R3: Re-use (hergebruiken)
- Hergebruik een afgedankt nog goed product, in dezelfde functie door een andere gebruiker. Denk bijvoorbeeld aan ontwerpen voor een langere levensduur. Er zijn diverse platforms die gebruikte producten een tweede leven geven. - Ontwerp een product zodat deze goed kan worden ingezet voor hergebruik. - Koop iets tweedehands in plaats van iets nieuws aan te schaffen.
R4: Repair, refurbish, remanufacture en repurpose (repareren, opknappen, reviseren en hergebruiken)
- Repareer en onderhoud een kapot product voor gebruik in zijn oude functie. Verleng zo de levensduur van producten. - Knap een oud product op of moderniseer het. Maak nieuwe producten van oude producten. - Gebruik onderdelen van een afgedankt product in een nieuw product met dezelfde of andere functie.
R5: Recycling
Verwerk materialen tot grondstoffen met dezelfde (hoogwaardige) of mindere (laagwaardige) kwaliteit dan de oorspronkelijke grondstof. Denk aan het verwerken en hergebruiken van grondstoffen en reststromen of afval, zoals gras, afvalhout, plastic, vezel en koffiedik.
R6: Recover (terugwinnen)
Verbrand van materialen met energieterugwinning. In een circulaire economie komen zo min mogelijk materialen bij deze stap terecht.
Hoe gebruikt u de R-ladder?
Bepaal de huidige positie van uw product op de R-ladder
Analyseer de huidige situatie van uw product en bepaal welke strategieën van toepassing zijn. Dit geeft inzicht in de mate van circulariteit van uw product.
Gebruik de R-ladder als leidraad voor productontwerp
Gebruik de R-ladder als leidraad bij het ontwerpen van nieuwe producten. Zo kunt u vanaf het begin rekening houden met de verschillende strategieën van circulariteit.
Gebruik de R-ladder bij inkoopbeslissingen
Gebruik de R-ladder als hulpmiddel bij het maken van inkoopbeslissingen. Zo kunt u bijvoorbeeld kiezen voor producten die hoger op de R-ladder staan en daarmee bijdragen aan een circulaire economie.
Gebruik de R-ladder als communicatiemiddel
Gebruik de R-ladder als communicatiemiddel om aan anderen uit te leggen wat circulariteit inhoudt en hoe men hieraan kan bijdragen.
Inzicht in circulariteit
De R-ladder is als hulpmiddel bedoeld om circulariteit te vergroten. Een belangrijk aspect is inzicht geven in alternatieve mogelijkheden: wat kan ik nog met het materiaal na gebruik? Kunnen we het product repareren? Kunnen we van de onderdelen een nieuw product maken? De R-ladder maakt dat snel inzichtelijk. En als je weet wat de volgende toepassing van je product wordt, kun je daar in het ontwerp al rekening mee houden.
Uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV)
Met de invoering van de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid (UPV) zijn producenten en importeurs verantwoordelijk geworden voor de gehele cyclus van het product, inclusief de afvalfase. Ook andere sectoren hebben óf krijgen hier de komende jaren mee te maken. Zo stimuleert de overheid met wetgeving de ontwikkeling van circulariteit.
De R-ladder is niet alleen een praktisch hulpmiddel voor producenten om hoogwaardiger hergebruik van materiaal te stimuleren, maar kan ook worden ingezet om bewustwording bij klanten te creëren om het gedrag van de consument te veranderen.