Bodemas

Wat is bodemas?

Bodemas is het materiaal dat overblijft na verbranding van afval in een afvalenergiecentrale (AEC). Het wordt gebruikt voor:

• De fundering van wegen.
• Ophogingen.
• Geluids- en zichtwallen.
• Steun- en afdeklagen bij stortplaatsen.

In Nederland zijn er 12 AEC's die afval verbranden om energie op te wekken. Na verbranding van het afval blijft ongeveer 20% aan ruw bodemas over. AEC's en opwerkbedrijven halen de waardevolle stoffen uit de bodemas. De opgewerkte bodemas die overblijft moet voldoen aan de eisen van het Besluit bodemkwaliteit. Over de verschillende kwaliteiten bodemas leest u meer op deze pagina.

Welke problemen kan bodemas opleveren?   

Bodemas bevat gevaarlijke stoffen die kunnen leiden tot milieu- of gezondheidsschade. Omgevingsdiensten melden bij de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) regelmatig problemen met de import, productie, opwerking, opslag en toepassing van bodemassen.

Deze meldingen gaan meestal over:

• Ongewenste toepassing van bodemas.
• Milieuschade door de onjuiste toepassing van bodemas.

Rol van de ILT  

De ILT houdt vanuit het Besluit bodemkwaliteit toezicht op de hele bodemasketen. De ILT is naar aanleiding van signalen van handhavingspartners een onderzoek gestart naar de belangrijkste risico's van bodemas en achterliggende oorzaken. In vervolg daarop maakt de ILT in samenwerking met handhavingspartners, beleid en de sector een aanpak voor een veilig en duurzaam gebruik van AEC-bodemas.

Welke kwaliteiten bodemas zijn er?  

Er zijn 4 verschillende kwaliteiten bodemas:

• Niet toepasbaar: de bodemas voldoet niet aan de minimale kwaliteitseisen. Bedrijven moeten bodemas opwerken totdat het de minimale kwaliteit heeft. Anders moet het bedrijf de bodemas storten op een erkende stortplaats.
• IBC-bouwstof: deze bodemas is van minimale kwaliteit. In dat geval kan de toepasser deze alleen gebruiken als IBC-bouwstof. IBC staat voor isoleren, beheren en controleren. Deze categorie bouwstof gebruiken we alleen onder speciale omstandigheden. Bij het beheren en monitoren controleren aangewezen bureaus of de constructie van toegepaste bodemas nog in stand is gebleven. Ook nemen zij monsters om te controleren of er geen verontreinigingen in de bodem  zijn terechtgekomen. Zorgvuldig toepassen en monitoren is nodig om milieuschade in de toekomst te voorkomen.
• Immobilisaat: deze bodemas heeft een matige kwaliteit. Bewerkers van bodemas mengen cement met bodemas om ervoor te zorgen dat de verontreinigingen uit de bodemas niet in het milieu terecht kunnen komen. Als het immobilisaat zijn functie verliest, kunnen verontreinigingen wel weer in het milieu terechtkomen.   
• Vrij toepasbaar: om deze kwaliteit bodemas te verkrijgen moet de bewerker de kwaliteit van de bodemas verbeteren. Daarna is de bodemas zonder IBC-maatregelen te gebruiken. Er zijn in Nederland 16 erkende bedrijven die bodemas opwerken. Van deze bedrijven zijn er slechts enkele die deze kwaliteit kunnen leveren.

Welke schakels zijn er in keten?

• Productie
  Een AEC verbrandt afval uit Nederland of uit het buitenland en wekt daarmee energie op. 
• Opwerken:
  Een opwerkbedrijf werkt de ruwe bodemas op tot een betere kwaliteit door bijvoorbeeld waardevolle metalen uit de bodemas te winnen en schadelijke stoffen er (gedeeltelijk) uit te verwijderen.
• Toepassen:
  Bodemas kan toegepast worden als bouwstof, bijvoorbeeld als wegfundering.
• Beheer:
  Het is belangrijk om toepassingen met bodemas van IBC-kwaliteit te blijven monitoren op het vrijkomen van schadelijke stoffen.