De sancties tegen Rusland door de oorlog in Oekraïne hebben ook gevolgen voor Nederlandse organisaties in de luchtvaart. Zo is het leveren van goederen, technologie en diensten voor de Russische luchtvaart verboden.
De sancties die Nederland tegen Rusland neemt, zijn onder meer gebaseerd op EU-verordeningen 2022/328 en 2022/334. De Raad van de Europese Unie wijzigt de verordeningen door actuele gebeurtenissen regelmatig.
Luchtruimsluiting
Een belangrijke sanctie is de luchtruimsluiting voor Russische luchtvaartuigen, Russische luchtvaartmaatschappijen en in Rusland geregistreerde luchtvaartuigen. Daarbij horen ook niet in Rusland geregistreerde luchtvaartuigen die eigendom zijn van of gecharterd worden door, of op een andere manier onder controle staan van, Russische natuurlijke of rechtspersonen, entiteiten of organen. Vanwege het vliegverbod kunnen zij dus ook niet landen of opstijgen in de Europese Unie.
Verboden
Naast de luchtruimsluiting gelden meer maatregelen tegen Rusland die gevolgen kunnen hebben voor (de werkzaamheden van) Nederlandse organisaties en individuen in de luchtvaart.
De maatregelen gelden voor goederen, diensten en technologieën die geschikt zijn voor de Russische lucht- en ruimtevaartindustrie. Dit zijn verboden voor:
- Uitvoer van dergelijke goederen, diensten en technologieën
- Onderhoudsdiensten
- Verlening van technische bijstand (waaronder opleidingen) en andere aanverwante diensten
- Verstrekking van verzekerings- en herverzekeringsdiensten
- Verstrekking van financieringsmiddelen en financiële bijstand
Deze verboden gelden in Nederland, op de BES-eilanden, en voor Nederlanders in het buitenland.
Russische piloten
Voor personen met de Russische nationaliteit en voor personen met meerdere nationaliteiten waaronder een Russische, geldt het volgende:
- Het is toegestaan om de bevoegdheden van een PPL, LAPL of RPL uit te oefenen om op te stijgen, landen en vliegen in het luchtruim van de EU:
- In een NIET-Russisch geregistreerd luchtvaartuig dat
- GEEN eigendom is van en
- NIET gecharterd of
- op een andere manier wordt gecontroleerd * door een Russische natuurlijke of rechtspersoon (EASA FAQ 136911).
Dit betekent dat het enkel is toegestaan bovengenoemde bevoegdheden uit te oefenen als gebruik wordt gemaakt van een toestel dat wordt gehuurd, geleend of op een andere manier gebruikt van een vliegclub (EASA FAQ 136911).
Toelichting bij *: Het begrip ‘controle’ betekent controle in de ‘economische’ of ‘financiële’ zin en niet in de ‘technische’ of ‘operationele’ zin.
- Het is bovendien toegestaan om een luchtvaartuig te besturen in het EU-luchtruim als de persoon als vlieger in dienst is van een niet-gesanctioneerde luchtvaartmaatschappij die exploitant is van het betreffende luchtvaartuig (EASA FAQ 136912).
Opleidingen en examens
Aanvullend op bovenstaande geldt het volgende, ook voor personen met meerdere nationaliteiten waaronder een Russische:
- Het is toegestaan om personen met (ook) de Russische nationaliteit op te leiden tot piloot of hiervoor examens af te nemen als:
- Dit wordt gedaan met als doel het besturen van een NIET-Russisch geregistreerd luchtvaartuig dat
- GEEN eigendom is van en
- NIET gecharterd of
- op een andere manier wordt gecontroleerd * door een Russische natuurlijke of rechtspersoon (EASA FAQ 136178).
Dit betekent dat het enkel is toegestaan het bovengenoemde uit te voeren als gebruik wordt gemaakt van een toestel dat wordt gehuurd, geleend of op een andere manier gebruikt van een vliegclub (EASA FAQ 136911).
- Het is niet toegestaan om personen met (ook) de Russische nationaliteit op te leiden tot piloot of hiervoor examens af te nemen als:
- Het doel van de opleiding is om in Rusland te vliegen voor een Russische luchtvaartmaatschappij of
- met een Russisch geregistreerd vliegtuig dat eigendom is van of
- gecharterd wordt of
- op een andere manier wordt gecontroleerd * door een Russische natuurlijke of rechtspersoon (EASA FAQ 139493).
Opleidingsinstellingen en examinatoren zijn (ook) verantwoordelijk voor het naleven van deze regels.
Omzetting (conversie) van Russische examen- of opleidingsdocumenten en brevetten naar Nederlandse documenten is niet toegestaan. Ook omzetting van Nederlandse examen- of opleidingsdocumenten en brevetten naar Russische documenten is niet toegestaan. Voor een conversie moet de Nederlandse autoriteit contact hebben met de Russische autoriteit. Dit contact is nu niet mogelijk (EASA FAQ 136181).
Toezicht door de ILT
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) houdt toezicht op de naleving van deze verboden. De strafrechtelijke handhaving ligt bij het Openbaar Ministerie.
De ILT heeft de naleving van de sancties onderzocht met een vragenlijst (questionnaire) bij erkende bedrijven in de luchtvaart in Nederland. Waar nodig heeft zij bedrijven bezocht. Zo houdt de ILT risicogestuurd toezicht.
Wees alert
Nederlandse organisaties en individuen moeten de sanctiewetgeving naleven. En dus ook voorkomen dat producten en diensten geleverd worden aan of voor de Russische luchtvaart. Als u zich niet houdt aan deze verboden, dan is dat strafbaar. Let op: dat kan ook het geval zijn als u niet zeker weet of goederen, technologie en diensten naar de Russische luchtvaart gaan.
Meer informatie
De ontwikkelingen gaan snel. Daarom adviseert de ILT luchtvaartbedrijven de kanalen van de EU en de EASA in de gaten te houden. Zie bijvoorbeeld de uitgebreide Q&A op de website van de EASA. De ILT informeert bedrijven die onder haar toezicht staan actief. Twijfelt u ergens over? Stel uw vraag aan de ILT via Contact.
De Nederlandse Sanctiewet en luchtvaart
Via de Nederlandse Sanctiewet 1977 kunnen de ministers van Buitenlandse Zaken en van Infrastructuur en Waterstaat nadere regels stellen voor de luchtvaart (zie artikel 3 lid 1). Zij kunnen dit doen op grond van internationale regels, in het kader van (de handhaving van) de internationale vrede en veiligheid (zie artikel 2).