Lijnen met hoogwaardige kunststofvezels op de historische zeilvloot

HMPE-lijnen voorlopig toegestaan

De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) staat het gebruik van HMPE-lijnen (bekend onder de merknaam Dyneema) voorlopig onder voorwaarden toe. Dit is besloten op 22 januari 2024 na de sectorbijeenkomst bruine vloot van 16 januari in Lelystad en in overleg met de taskforce historische zeilvloot.

De inspecteurs van de ILT letten in elk geval op de volgende punten:

• De lijnen mogen niet worden toegepast in het staand want.
• De lijnen moeten goed vermeld staan in het tuigboek.
• Het moet altijd duidelijk zijn van welk materiaal de lijnen zijn gemaakt, wat de breeksterkte is en hoe oud de lijnen zijn. Schippers kunnen dit bewijzen door een certificaat, een productspecificatie of een leveringsbon.
• Voor lopende lijnen (vallen en takels in bakstagen en dirken) geldt een hogere breeksterkte ten opzichte van een staalkabel, volgens de tabel van ES-TRIN 20.15.
• Het materiaal moet altijd een coating of mantel hebben die het beschermt tegen inwerking van UV-straling uit zonlicht.
• Lieren en schijven van blokken moeten geschikt zijn voor het gebruikte materiaal.
• Een deskundige moet de eindverbindingen in dirken/kraanlijnen en bakstagen maken.
• Alle andere eindverbindingen moeten volgens het protocol van de fabrikant worden gemaakt.

HMPE-lijnen niet toegestaan in twijfelgevallen

Inspecteurs van de keuringsinstanties en de ILT kunnen besluiten om HMPE-lijnen niet toe te staan bij twijfel over veilig gebruik. Bijvoorbeeld:

• Als het materiaal is aangetast door inwerking UV en uit elkaar “geplukt” kan worden. In dat geval is de kleur van de lijn vaak sterk verbleekt.
• Bij smeltverbranding door schavielen.
• Wanneer de lijn erg “pluizig” begint te worden.
• Bij beschadigingen waarbij een breuknest in de lijn optreedt (meerdere gebroken tiertjes bij elkaar).

Onderzoek naar HMPE-lijnen door TNO

De ILT heeft TNO gevraagd onderzoek te doen naar de veilige toepassing van HMPE-lijnen. Na bureau-onderzoek ligt er nu een eerste rapport. Daarin concludeert TNO dat op de historische zeilvloot twee typen HMPE-lijnen van het merk Dyneema© (SK75 en SK78) onder voorwaarde van strikte inspectie- en afkeurcriteria kunnen worden toegestaan. Deze criteria zijn strenger dan de bovengenoemde criteria. De aanbevelingen staan in de Nederlandstalige samenvatting vooraan in het Engelstalige rapport. U kunt het hele TNO-rapport downloaden.

TNO doet onderzoek naar overige merken en typen HMPE en voert aanvullend praktijkonderzoek uit om de (maximale) levensduur van het materiaal te bepalen. Dat moet duidelijk maken welke criteria Nederland kan inbrengen in het internationaal overleg over de ES-TRIN-regels.

De ILT heeft de bevindingen van TNO verwerkt in het Kader 2025, een voorstel voor een bepaalde uitleg van de ES-TRIN-eisen. De ILT vraagt de sector hierop te reageren.