Autoriteit woningcorporaties - Governance
Voor het toezichtsterrein Governance van de Autoriteit woningcorporaties is de interventiematrix van de Landelijke Handhavingstrategie Omgevingsrecht (LHSO) uitgewerkt voor de vaakst voorkomende of meest ingrijpende overtreding. Het onderstaand overzicht is dus niet uitputtend. Bij elke overtreding bepaalt de inspecteur op basis van de interventiematrix de meest passende interventie.
Vaakst voorkomende overtredingen
Typering van de gevolgen
4: Aanzienlijk en/of onomkeerbaar. Het ontbreken van voldoende visie en beleid, sturing, beheersing en toezicht kan leiden tot onvoldoende volkshuisvestelijk presteren, weglek van maatschappelijk vermogen, integriteitsschendingen en/of gevaar voor de financiële continuïteit van de woningcorporatie en zo schade toebrengen aan het volkshuisvestelijk belang.
Typering overtreder
A: Goedwillend.
Mogelijke typering:
- De overtreder is bereid om de regels te volgen.
- De overtreding is niet bedoeld.
- Naleving van de wet- en regelgeving staan bij de overtreder aantoonbaar hoog in het vaandel.
Mogelijke onderbouwing:
- De woningcorporatie heeft de overtreding zelf ontdekt.
- De woningcorporatie heeft geprobeerd corrigerende en preventieve maatregelen te nemen.
- De woningcorporatie heeft geprobeerd de benodigde managementsystemen op orde te krijgen.
- Uit het recente inspectieverleden blijkt geen andere houding dan goedwillend.
- De woningcorporatie heeft in het verleden steeds proactief en constructief gehandeld met corrigerende en preventieve maatregelen.
B: Neutraal/onverschillig.
Mogelijke typering:
- De overtreder is niet duidelijk te typeren.
- De overtreder heeft een onverschillige of reactieve houding en de bevinding en gevolgen van het handelen interesseren hem niet.
- De overtreder kent de betreffende wet- en regelgeving niet.
Mogelijke onderbouwing:
- De overtreder geeft aan niet te weten in overtreding te zijn.
- De Aw heeft niet eerder overtredingen geconstateerd.
C: Calculerend/opportunistisch.
Mogelijke typering:
- De overtreder belemmert bewust het toezicht.
- De overtreder handelt bewust en opzettelijk, waarbij hij de gevolgen van het handelen op de koop toeneemt.
- De overtreder neemt bewust risico.
Mogelijke onderbouwing:
- De overtreder heeft de overtredingen zelf ontdekt of wist ervan.
- De overtreder heeft een afwachtende houding bij het treffen van corrigerende maatregelen.
- De overtreder weet dat hij in overtreding is, maar neemt geen maatregelen.
D: Notoir/crimineel.
Mogelijke typering:
- De overtreder houdt geen (intern) toezicht en is bezig buiten het volkshuisvestelijk domein en/of er is sprake van (zelf)verrijking, fraude of oplichting.
- De overtreder onttrekt zich doelbewust aan toezicht.
Mogelijke onderbouwing:
- Overtredingen gebeuren systematisch.
- De overtreder heeft doelbewust de handeling buiten de boeken gehouden.
- De overtreder stuurt op overtredingen.
Afspraken handhavingspartners
Geen.
Verzwarende aspecten
- Financieel voordeel (winst of besparing). De overtreder heeft door zijn handelen financieel voordeel behaald of had financieel voordeel als doel. De inspecteur zal uitgebreid moeten beargumenteren wat dit financieel voordeel is. Een voorbeeld: bij verkoop afwijken van de marktwaarde.
- Status of voorbeeldfunctie. De overtreder is een maatschappelijke instelling met een opdracht tot diensten voor algemeen belang en heeft daardoor een voorbeeldfunctie.
- Financiële sanctie heeft vermoedelijk geen effect. Een financiële straffende of herstellende interventie is wettelijk beperkt door de financiële positie en gaat ten koste van de huurders. Het aanstellen van een externe toezichthouder is een mogelijke niet-financiële bestuursrechtelijke interventie.
- Combinatie met andere relevante overtredingen. Bijvoorbeeld handelingen die de feiten verhullen, zoals valsheid in geschrifte, corruptie of witwassen. Ook recidive, samenloop met andere overtredingen en de omvang van de overtredingen (in aantal of tijdsduur) wegen mee.
- Medewerking van deskundige derden. De overtreder is bij zijn handelen ondersteund door deskundige derden, zoals een accountant, notaris of brancheorganisatie. De handhaver moet onderbouwen waarom hij het vermoeden heeft dat deze deskundige derde op de hoogte was en/of medewerking heeft verleend aan de overtreding.
- Normbevestiging. Hierbij is het doel van de handhaving het onder de aandacht brengen van het belang van een bepaalde norm bij de branche of het bredere publiek. Daarnaast speelt de bescherming van grotere achterliggende rechtsbelangen een rol. De openbaarheid van het proces is daarbij belangrijk: als in het openbaar door een onderzoek ter terechtzitting of publicatie van een persbericht bij een transactie of strafbeschikking verantwoording wordt afgelegd van gepleegde feiten, krijgt de normhandhaving of normbevestiging het juiste effect.
- Waarheidsvinding. Soms is strafrechtelijk optreden met opsporingsbevoegdheden nodig voor strafrechtelijke waarheidsvinding en afdoening. Bijvoorbeeld als een controle of inspectie aanwijzingen oplevert dat er meer aan de hand is, maar de bestuursrechtelijke instrumenten de waarheid niet aan het licht kunnen brengen.
Soorten interventies
Bestuurlijke herstelsanctie
Afhankelijk van de typering van de overtreder:
A: Goedwillend
- Informeren en vragen om verbeterplan.
- Waarschuwen door verscherpt toezicht en laten opstellen van een herstelplan plus informeren over de mogelijkheid van externe ondersteuning van bestuur en toezicht.
B: Neutraal/onverschillig
- Waarschuwen door verscherpt toezicht en laten opstellen van een herstelplan plus informeren over de mogelijkheid van externe ondersteuning van bestuur en toezicht.
- Aanwijzing (artikel 61d/61f Woningwet) tot het doen of nalaten van handelingen, inclusief het opstellen van een plan en aanstellen van een extern toezichthouder (artikel 61g lid 1 Woningwet).
- Aanwijzing (artikel 61d/61f Woningwet) tot het doen of nalaten van handelingen, inclusief het opstellen van een plan en aanstellen van een extern toezichthouder (artikel 61g lid 1 Woningwet), en bij niet uitvoeren tot het aanstellen van een actieve toezichthouder (artikel 61g lid 2 Woningwet), schorsen van (leden van de) Raad van Commissarissen en voordragen bij de ondernemingskamer voor ontslag (artikel 33 Woningwet).
C: Calculerend/opportunistisch
- Aanwijzing (artikel 61d/61f Woningwet) tot het doen of nalaten van handelingen, inclusief het opstellen van een plan en aanstellen van een extern toezichthouder (artikel 61g lid 1 Woningwet).
- Aanwijzing (artikel 61d/61f Woningwet) tot het doen of nalaten van handelingen, inclusief het opstellen van een plan en aanstellen van een extern toezichthouder (artikel 61g lid 1 Woningwet), en bij niet uitvoeren tot het aanstellen van een actieve toezichthouder (artikel 61g lid 2 Woningwet), schorsen van (leden van de) Raad van Commissarissen en voordragen bij de ondernemingskamer voor ontslag (artikel 33 Woningwet).
- Aanwijzing (artikel 61d/61f Woningwet) tot het doen of nalaten van handelingen, inclusief het opstellen van een plan en aanstellen van een extern toezichthouder (artikel 61g lid 1 Woningwet), en bij niet uitvoeren tot het aanstellen van een actieve toezichthouder (artikel 61g lid 2 Woningwet), schorsen van (leden van de) Raad van Commissarissen en voordragen bij de ondernemingskamer voor ontslag (artikel 33 Woningwet). Bij ernstige schade voor het belang van de volkshuisvesting aangevuld met een verzoek aan de rechtbank tot onder bewindstelling (artikel 61h Woningwet).
D: Notoir/crimineel
- Aanwijzing (artikel 61d/61f Woningwet) tot het doen of nalaten van handelingen, inclusief het opstellen van een plan en aanstellen van een extern toezichthouder (artikel 61g lid 1 Woningwet), en bij niet uitvoeren tot het aanstellen van een actieve toezichthouder (artikel 61g lid 2 Woningwet), schorsen van (leden van de) Raad van Commissarissen en voordragen bij de ondernemingskamer voor ontslag (artikel 33 Woningwet). Bij ernstige schade voor het belang van de volkshuisvesting aangevuld met een verzoek aan de rechtbank tot onder bewindstelling (art. 61h Woningwet).
- Aanwijzing (artikel 61d/61f Woningwet) tot het doen of nalaten van handelingen, inclusief het opstellen van een plan en aanstellen van een extern toezichthouder (artikel 61g lid 1 Woningwet), en bij niet uitvoeren tot het aanstellen van een actieve toezichthouder (artikel 61g lid 2 Woningwet), schorsen van (leden van de) Raad van Commissarissen en voordragen bij de ondernemingskamer voor ontslag (artikel 33 Woningwet). Bij ernstige schade voor het belang van de volkshuisvesting aangevuld met een verzoek aan de rechtbank tot onder bewindstelling (artikel 61h Woningwet) en voordracht voor intrekking van de toelating (artikel 19 lid 4 Woningwet).
Bestuurlijke bestraffende sanctie
Niet van toepassing.
Strafrechtelijke sanctie
Afhankelijk van de typering van de overtreder:
B: Neutraal/onverschillig
- Proces-verbaal.
C: Calculerend/opportunistisch
- Proces-verbaal.
D: Notoir/crimineel
- Proces-verbaal.
- Voorlopige maatregel van de Officier van Justitie (Openbaar Ministerie).