Jaaroverzicht Bodemsignalen 2023
Bij het Toezichtloket Bodem van de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) kunnen toezichthouders, bedrijven en burgers bodemsignalen indienen. Dit zijn meldingen van mogelijke overtredingen. Het gaat hierbij om het onderdeel Kwalibo hoofdstuk 2 van het Besluit bodemkwaliteit ( Bbk), waarvoor de ILT als toezichthouder verantwoordelijk is.
De meldingen gaan meestal over het niet werken volgens vastgestelde Beoordelingsrichtlijnen (BRL’s). Een BRL bestaat uit eisen voor een specifieke werkzaamheid met grond, bagger of bouwstoffen. Voorbeelden van werkzaamheden zijn het uitvoeren van veldwerk (BRL 2000), een partijkeuring (BRL 1000) en saneren (BRL 7000). Maar ook het samenvoegen van grond (BRL 9335) of de aanleg van een bodemenergiesysteem (BRL 2100 en 11.000).
De ILT beoordeelt alle ontvangen meldingen volgens een vaste systematiek. Eerst toetst ze of de (veronderstelde) overtreding valt onder haar bevoegdheid. In deze procedure kijkt ze ook naar de milieu-impact van de (mogelijke) overtreding en of er sprake is van herhaling van de overtreding. Verder bekijkt ze of er onmiddellijk verbetermaatregelen zijn getroffen.
Bij geen of lichte(re) tekortkomingen ziet de ILT af van een vervolgonderzoek of sluit zij aan bij eventuele corrigerende acties van het lokaal bevoegd gezag. In die gevallen informeert ze het betreffende bedrijf, de eventueel betrokken certificerende instantie (CI) en de melder hierover met een brief. Daarbij gaat de ILT ervan uit dat de afwijking van de norm via het kwaliteitsmanagementsysteem van het bedrijf en het toezicht door de CI wordt gecorrigeerd. Als de ILT niet bevoegd is voor de gemelde overtreding dan doet zij de melding af met een brief. Die stuurt zij naar het bedrijf en de melder, waarin wordt gesteld dat die bevoegdheid er niet is. Als de inhoud van de melding bij een ander bevoegd gezag hoort dan krijgt deze daarover bericht.
De meldingen die meer impact hebben, kregen ook in 2023 een dieptecontrole (DC). Als hieruit een overtreding bleek, dan gebruikte de ILT de Landelijke Handhavingstrategie (LHS) voor het bepalen van een (eventuele) daaropvolgende interventie. Als meldingen binnen de scope van een lopend project passen dan worden meldingen daarin meegenomen.
Gegevens over meldingen van bodemsignalen uit 2023
Het Toezichtloket Bodem van de ILT heeft in 2023 meer dan 350 meldingen ontvangen en behandeld. De kaart hieronder geeft de verdeling van de herkomst van meldingen weer.
In onderstaande grafiek is het vervolg van de ingediende meldingen uit 2023 te zien na een eerste beoordeling.
Soorten vervolg
| 2023 | |
|---|---|
| Overig of lopend project | 41 |
| Inspectie afsluiten met informerende brief | 33 |
| Inspectie afsluiten met brief | 5 |
| Inspectie afsluiten | 97 |
| Doorzetten naar DC | 189 |
| Doorzetten naar CI | 4 |
Beoordelingsrichtlijnen die vermoedelijk zijn overtreden
De ingediende meldingen in 2023 gingen vaak over het uitvoeren van veldwerk (BRL 2000), een partijkeuring (BRL 1000) of saneren (BRL 6000 en 7000). Maar ook over het samenvoegen van grond (BRL 9335) of de aanleg van een bodemenergiesysteem (BRL 2100 en 11.000). Deze werkzaamheden (en bijbehorende BRL’s) zijn niet representatief voor alle BRL’s waarvoor de ILT toezichthouder is. Deze opsomming geeft weer op welke BRL’s de melders hun aandacht richten, mogelijke overtredingen constateren en er vervolgens een melding voor indienen bij het loket.
In onderstaande figuur is de verhouding te zien van de verschillende beoordelingsrichtlijnen (BRL’s) binnen de totale hoeveelheid van binnengekomen meldingen. Er is duidelijk te zien (door overlapping van de bollen) dat er bij 1 melding meerdere BRL’s overtreden kunnen worden. Hoe groter de bol in de grafiek, hoe meer meldingen er door de ILT over de betreffende BRL zijn ontvangen.
Beoordelingsrichtlijnen die zijn overtreden (met interventie)
Uit de binnengekomen meldingen van 2023 is voor (voorlopig) ongeveer 25% een of meerdere interventies voortgekomen. Het gaat hierbij om 18 verschillende beoordelingsrichtlijnen (BRL’s) en combinaties daarvan. Dat laat het figuur hieronder zien.
Ontvangen meldingen uit Bbk-artikelen per BRL
In onderstaand figuur is te zien over welke artikelen uit het Bbk, er in 2023 meldingen per BRL zijn binnengekomen.
Ontvangen meldingen uit Bbk-artikelen per BRL
| Artikel 15, werken zonder erkenning | Artikel 16, gebruiken resultaat werkzaamheid terwijl deze geen betrouwbaar beeld geeft | Artikel 18, werken niet conform normdocument | Meerdere Artikelen | |
|---|---|---|---|---|
| Partijkeuring (BRL 1000) | 0 | 12 | 18 | 20 |
| Aanleg van een bodemenergiesysteem (BRL 2100 en 11.000) | 5 | 0 | 33 | 3 |
| Uitvoeren van veldwerk (BRL 2000) | 0 | 5 | 3 | 6 |
| Samenvoegen van grond (BRL 9335) | 14 | 2 | 15 | 6 |
| Milieukundige begeleiding bij sanering (BRL 6000) | 0 | 0 | 7 | 3 |
| Uitvoeren sanering (BRL 7000) | 15 | 0 | 40 | 3 |
Beeld
In 2023 zijn er 24% meer meldingen van mogelijke overtredingen binnengekomen ten opzichte van 2022. Omgevingsdiensten doen de meeste meldingen. Bijna de helft van de meldingen kreeg een vervolgonderzoek. Het aantal uitgevoerde DC’s is in 2023 meer dan verdubbeld (+54%) ten opzichte van 2022. De ILT heeft (voorlopig) op ongeveer 25% van de binnengekomen meldingen interventies gedaan. Ook waren er nu al meer meldingen dan in 2022 waar strafrecht aan de orde was. Dit is een zorgelijke ontwikkeling, waarvoor de ILT geen verklaring heeft. Dit verslechterde beeld in vergelijking met 2022 is nu nog niet precies terug te zien in de cijfers, omdat strafrechtelijke zaken een langere doorlooptijd hebben.
Ongeveer 17% van deze interventies betreft het werken zonder de vereiste erkenning (overtreding artikel 15 Bbk). De overige interventies betreffen de artikelen 16 en 18 van het Bbk. Deze artikelen gaan over het gebruik van een onbetrouwbaar resultaat dan wel het werken in strijd met het normdocument. Net als in voorgaande jaren gingen de meldingen en interventies vooral over een aantal BRL’s. Namelijk de uitvoering van saneringen, de aanleg van bodemenergiesystemen, het samenvoegen en bewerken van verontreinigde grond en het uitvoeren van partijkeuringen.